Cách chọn và bảo quản ắc quy

Hiện tại có rất nhiều loại ắc quy trên thị trường, chúng ta nên mua loại nào cho phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình? Hy vọng các bạn có thể tìm thấy câu trả lời hữu ích qua bài viết này. Mời các bạn theo dõi.

Phân biệt các loại ắc quy và công dụng của từng loại sản phẩm

1/ Ắc quy “châm nước”: Người dùng phải “châm nước” (bảo dưỡng) thường xuyên mỗi khi ắc quy cạn dung dịch. Nếu không châm dung dịch acid kịp thời, ắc quy sẽ mất khả năng tích điện, phóng điện và thậm chí là bị phù (trương), hỏng. Khi charge, dung dịch bên trong ắc quy thường bốc mùi rất khó chịu và gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người dùng. Khi đặt sai vị trí (nghiêng, sấp, …), dung dịch trong ắc quy sẽ thoát ra ngoài. Vì những điểm yếu đó mà dòng ắc quy này thường chỉ được dùng trong những môi trường ngoài trời (outdoor) như dùng để khởi động động cơ, máy phát, xe tải, ô tô…

2/Ắcquy miễn bảo dưỡng (MF - Maintainence Free): Miễn bảo dưỡng có nghĩa là người dùng không cần phải can thiệp bằng cách châm nước như dòng sản phẩm 1). Đối với dòng sản phẩm này, khi charge khí vẫn thoát ra ngoài nhưng ít hơn dòng sản phẩm châm nước; khi để không đúng vị trí (nghiêng, sấp, …) thì dung dịch bên trong ắc quy sẽ thoát ra ngoài. Dòng sản phẩm này được thiết kế hầu hết cho mục đích “khởi động” hay còn gọi là “kích điện” – điều này thể hiện ở hai cực của ắc quy (thông thường hai cực của dòng sản phẩm này được thiết kế theo dạng tròn và rất lớn – vì khi kích điện, ví dụ cho xe tải, xe ô tô, máy phát, … ắc quy cần phóng một lượng điện cực lớn trong một khoảng thời gian rất ngắn để khởi động động cơ).

Khi tôi ra các cửa hàng bán ắc quy thì người ta gọi dòng sản phẩm này là “khô”. Để “biện minh” cho chữ khô này, các nhà sản xuất thường chiều lòng “thượng đế ruột của họ” bằng cách làm khung/ vỏ ắc quy (frame & cover) bằng những loại vật liệu có màu tối sậm để khách không thể “nhòm ngó” được “nội tạng” của ắc quy và sẽ dễ nhầm tưởng đó là ắc quy “khô”. Để kiểm chứng, rất dễ dàng, các bạn chỉ cần lật sấp ắc quy xuống (đảo ngược vị trí thông thường) và giữ nguyên vị trí đó trong khoảng thời gian 5 – 10 phút, chắc chắn dung dịch trong ắc quy sẽ tràn ra. Xin nhắc lại, đây là dòng sản phẩm MF (miễn bảo dưỡng – miễn châm dịch) chứ không phải “khô”. MF thường được dùng cho xe gắn máy (loại nhỏ) và xe tải, ô tô (loại lớn từ 32Ah đến 100Ah)

3/ Ắc quy Kín khí (AGM VRLA – Absorbent Glass Mat/ Valve Regulated Lead Acid): Có lẽ thuật ngữ “ắc quy kín khí” là chính xác nhất để đặt tên cho dòng sản phẩm này (vì kín khí tức là khí không thể thoát ra ngoài; một khi khí không thoát được thì dung dịch trong ắc quy cũng không thể “lọt” ra ngoài được ở tất cả các tư thế khác nhau). Chúng ta cùng thống nhất tên gọi như thế nhé – Ắc quy Kín khí. Hai cực dương âm của các sản phẩm thuộc dòng này thường được thiết kế rất mảnh mai. Điều này là dễ hiểu, vì ắc quy này không dùng cho mục đích khởi động mà là dùng cho những môi trường cần dòng phóng ổn định và duy trì dòng phóng trong một khoảng thời gian dài. Dòng sản phẩm này được thiết kế rất đa dạng cho nhiều mục đích khác nhau. Ví dụ Bộ tích điện (UPS), Inverter, telecom, electrical utilities, xe điện, cửa, báo cháy, an ninh, …. Nhà sản xuất chuyên nghiệp thường chia dòng sản phẩm này thành những phân cấp đặc thù cho những mục đích sử dụng khác nhau. Ví dụ, với bộ tích điện (UPS), có thể cả tháng hoặc hơn thế UPS mới phải “làm việc” 1 lần; Tuy nhiên, với xe đạp điện/ xe điện, ắc quy sẽ phải “cõng” chủ nhân của nó 07 ngày/ 1 tuần. Điều kiện làm việc của ắc quy dùng cho hệ thống solar cũng tương tự như xe điện (mật độ làm việc gần như theo chu kỳ một ngày). Nếu bạn lấy một sản phẩm dùng cho UPS đem gắn vào cho xe đạp điện thì quả thật … sai lầm to. Nhưng ngược lại, bạn lấy một sản phẩm ắc quy được thiết kế cho xe điện đem gắn vào UPS thì lại là lựa chọn “sáng suốt”. 

4/ Ắc quy AGM Gel (AGM GEL): AGM Gel cũng không phải là “khô”. Thực ra AGM Gel cũng là dòng kín khí. Tuy nhiên, cấu tạo của dòng ắc quy này có khác với các dòng AGM VRLA kín khí (3) thông thường ở chỗ, phần trên của dung dịch acid Sunfuric trong ắc quy được phủ thêm một lớp Gel, có tác dụng làm giảm tiến độ ăn mòn trong quá trình vận hành của ắc quy và cũng giúp ngăn chặn rất hiệu quả quá trình bay hơi của dung dịch (Ắc quy cạn dịch thì không thể hoạt động được; quá trình bay hơi của dung dịch càng chậm thì tuổi thọ của ắc quy càng lâu). Do vậy, tuổi thọ của ắc quy cũng sẽ tăng lên tương ứng.

5/ Ắc quy 100% Gel:  Đây mới đích thị là ắc quy Gel và có thể gọi là “khô” đúng nghĩa – Gel 100%. Nếu bạn là người có yêu cầu cao về độ bền, tuổi thọ, môi trường “sạch” thì Gel là sự lựa chọn tối ưu.

Một số gợi ý giúp bạn sử dụng, bảo quản ắc quy hiệu quả

1/ Khi mới mua về, bạn nên charge cho ắc quy “no” rồi mới đem vào sử dụng. Thời gian charge điện thông thường (với dòng charge khoảng 1/10 so với dung lượng của ắc quy) sẽ khoảng 10 giờ. Khi xuất xưởng, ắc quy thông thường đã được nạp đầy, tuy nhiên từ khi xuất xưởng đến lúc bạn mua về luôn có 1 khoảng thời gian trung chuyển, khoảng thời gian này càng lâu thì mức độ tự phóng điện của ắc quy càng cao. (lượng điện tự hao hụt cho phép của ắc quy AGM khoảng 3%/ tháng và 100% Gel là 2%/ tháng).

2/ Nhiệt độ môi trường ảnh hưởng rất lớn đến tuổi thọ của ắc quy (đặc biệt là khi phóng và nạp). Nhiệt độ càng thấp thì tuổi thọ của ắc quy càng cao. Mức lý tưởng là 0~25^oC. Nhiệt độ cao nhất không được phép vượt quá 60⁰C.

3/ Ắc quy phóng điện càng sâu (flat - cạn kiệt) thì vòng đời của ắc quy càng ngắn. Ví dụ, nếu ắc quy mỗi lần phóng điện đến mức cạn kiệt (tức phóng hết 100% điện tích trong ắc quy), thì vòng đời của ắc quy là khoảng 250 lần (phóng + nạp = 1 vòng); nếu phóng chỉ 50% thì khoảng gần 500 vòng; nếu phóng 30% thì vòng đời lên tới 1300 vòng. Do vậy, bạn nên chọn dung lượng ắc quy càng lớn hơn so với nhu cầu thực tế của bạn càng tốt.

4/ Khi nạp điện cho ắc quy, bạn không nên nạp với dòng quá lớn so với dung lượng của ắc quy được nạp và nên chọn loại charger tự động căn chỉnh dòng nạp. Dòng nạp chuẩn đối với ắc quy được khuyến cáo là 1/10 (nghĩa là dòng nạp bằng một phần mười so với dung lượng ắc quy - VD: ắc quy 12V-100Ah, bạn nên dùng bộ nạp 10A).